Acıma, esirgeme, koruma, sevgi gösterme, yardım etme anlamlarına gelen merhamet, insanı başkalarına iyilik ve yardım etmeye yönlendiren duygudur. Merhamet insanı insan yapar. Merhamet, esirgemek ve şefkat etmektir; acımak ve insaflı davranmaktır; kalp inceliği ve gönül yumuşaklığıdır. Merhamet, Allah'ın Rahmân isminin bir yansımasıdır.
Allah, bütün güzel sıfatların olduğu gibi, gerçek merhametin de kaynağıdır. Bütün güzel isimler O’na ait olduğu gibi, “merhamet edici” ismi de gerçek anlamda O’na aittir. Merhamet deyince akla O’nun sonsuz ve eşsiz benzersiz şefkati, ihsanı, bağışı ve rahmeti gelmektedir. Kur’an’ın anahtar cümlesi besmelede ve Fatiha suresinde her gün yüzlerce kez okuduğumuz Rahmân, Rahîm ismi O’nun merhamet kaynağı oluşunu hatırlatmaktadır. Rahmân ismi pek merhametli, çok rahmet sahibi demektir ve sadece Allah’a verilebilir. Çünkü ‘Rahmân’ın içerdiği mana ancak O’nda vardır. Rahmeti her şeyi kuşatan ikinci bir varlık yoktur. O’nun rahmeti sınırsız, ezeli ve ebedidir, gerçek nimet verici O’dur.
O halde yüce merhametin bize yansıması nasıl olur?
Bir annenin merhameti, hayvanların, insanların ve diğer hemen hemen her canlının ettiği merhamet bunun bize yansımasıdır. Örneğin kanadı kırık bir kuşa yardım etmek, sokak hayvanlarına yemek vermek, evsiz, ailesiz çocuklara yardım edip onları koruyup kollamak buna örnek gösterilebilir.